Het dwangbevel hiernaast is nu meer dan 65 jaar bewaard gebleven, eerst door mijn vader, later door mij. Het heeft overstromingen en verhuizingen overleeft.

Details: zie voorkant en achterkant.

Dit verhaal gaat over de geschiedenis van de “Nederlandsche Landstand”, aan de hand van persoonlijke herinneringen en orginele documenten.

Zo rond half mei 1944 viel het in de bus.
Niet alleen de roerende en onroerende goederen liepen gevaar, maar bij niet betalen zou er tot executie worden overgegaan.

In 1940 werd Nederland door Duitsland bezet. Ook op het gebied van de organisaties grepen de Duitsers naar de macht. De vakbonden waren het eerste slachtoffer. Vervolgens waren de boerenbonden aan de beurt.

Er waren toen drie boerenbonden, die, zoals dat toen hoorde, stoelden op de drie “zuilen”: de Algemene, de Katholieke en de Protestantse richting. In Duitsland was alles gelijkgeschakeld, dus moest dat hier ook gebeuren. De N.S.B. van Mussert en zijn kompanen hadden al eerder het z.g.n. Agrarisch Front opgericht. Die zagen nu de baantjes al zitten.

In 1941 werden de oude bonden opgedoekt, en daarvoor in de plaats kwam de “Nederlandsche Landstand” In het vervolg van het verhaal afgekort met NLS.

Dit kwam bij veel boeren hard aan. Men hield van zijn bond. De organisatiegraad bij de boeren was hoog. In een beetje Walchers dorp vond je zowel een Algemene (ZLM), als een Protestants Christelijke (CBTB) afdeling.

In de jaren 30 van de vorige eeuw was de regering de boeren wat tegemoet gekomen met steunmaatregelen. Een soort landbouwcrisiswetgeving. Alle boeren, ook de niet georganiseerden, werden toen geregistreerd. Alle namen en adressen waren bij de betrokken ministeries bekend. En met behulp van dat adressenbestand maakte de overheid in 1941 iedere boer lid van de NLS, of hij wilde of niet.

Voor niets komt de zon op: er moest ook heffing betaald worden aan de NLS. De hoogte daarvan werd bepaald door de omvang van het bedrijf. En hier zagen sommigen, waaronder ook mijn vader, een mogelijkheid om te protesteren, door niet te betalen. Ik kan me herinneren dat hij er met andere boeren over sprak. Mogelijk was hij zelf de animator in de buurt. Wel is zeker dat hij niet betaalde.

Er zullen wel aanmaningen verzonden zijn, maar daar heb ik geen herinneringen aan. Maar zo rond half mei 1944 viel er een dwangbevel in de bus. En wat daar in stond was niet mis. Niet alleen de roerende en onroerende goederen liepen gevaar, maar bij niet betalen zou er tot executie worden overgegaan.

Ja, dat staat er toch maar! Met dat gevolg dat moeder sterk ging inpraten op vader om toch maar vlug die 16,85 GLD te betalen. “Moe je dan jeneige dood laete schiete vo 16,85 huldens” enz….
En vader maar proberen uit te leggen dat hier geen sprake was van lijfelijk geweld. Ik weet nog dat ik hem steunde in die pogingen.

Vader prakkezeerde er niet over om alsnog te betalen. “Dan verkopen ze de boel maar” zei hij. Nu was het ook maar een klein bedrijfje, zelfs voor die tijd. Maar toch, het was zijn boerderijtje waar hij op werkte en van leefde.

U bent vast benieuwd hoe dit afliep. Kortweg komt het hier op neer dat deze affaire werd ingehaald door het snelle verloop van de oorlog. Het dwangbevel is gedagtekend 3 mei 1944, dat is één maand voor de invasie in Normandië. De NLS zetelde wel in Den Haag (zie het briefhoofd) maar was al vóór de invasie naar Utrecht gevlucht (zie poststempel), ze vreesden een invasie op de Hollandse stranden. Die angsthazen. Maar misschien was het wel op Duits bevel. Later in die zomer is de NLS als een pudding in elkaar gezakt.
In de loop van de zomer van 1944 werd deze gebeurtenis sterk op de achtergrond gedrongen door de oorlog die ons gebied naderde. En toen ook Walcheren geteisterd werd door de zee en de zware bombardementen, raakte de NLS geheel op de achtergrond.

Walcheren was nog maar nauwelijks droog, toen de boeren alweer naar hun CBTB- of ZLM vergaderingen togen, als vanouds. Was er dan niets veranderd? Ja, toch wel. Ze waren blij dat ze weer in vrijheid lid konden worden van de bond van hun keuze.